Mykoplazmoza drobiu

Choroba – mykoplazmoza, znana jest na całym świecie, a pojawienie się jej w stadzie, generuje spore straty w produkcji drobiarskiej poprzez zmniejszone wykorzystanie paszy, zmniejszoną nieśność oraz ponoszenie dodatkowych kosztów związanych z  leczeniem czy diagnostyką.

Ponieważ w przypadku zachorowania bakteria ta jest ciężka do zwalczenia, bardzo ważna jest profilaktyka, czystość na fermie, prawidłowe warunki środowiskowe (wilgotność), właściwa dezynfekcja i bioasekuracja. Mykoplazmy są wrażliwe na działanie promieni słonecznych, wysuszenie i powszechnie stosowane środki dezynfekcyjne.

Mykoplazmy mają wyjątkową zdolność przenoszenia się drogą pionową i już jednodniowe pisklęta mogą być zakażone przez nioski, które w treści żółtka przekazują bakterie zdolne w każdej chwili, niekorzystnej dla pisklęcia, do namnożenia się i rozprzestrzeniania w organizmie.

Ponadto bakterie te przenoszą się drogą poziomą przez kontakt bezpośredni z zakażonymi ptakami, ściółkę, pióra, sprzęt. Wektorem zakażenia może być też człowiek. Mykoplazmy przeżywają w kurzym kale w temp. 20’C 1-3 dni, na ubraniach i piórach do 4 dni, na ściółce 2-3 dni, a w żółtku jaja 18 tygodni w temp. 37’Ci 6 tygodni w temp. 20 ‘C.

Jednocześnie czynnikiem sprzyjającym zakażeniu i wystąpieniu objawów choroby jest zbyt duże zagęszczenie zarówno na samym kurniku jak i prowadzenie fermy wielowiekowej.

Najczęściej spotykanym gatunkiem mykoplazm rozprzestrzenionym głównie wśród drobiu grzebiącego, jest Mycoplasma gallisepticum  oraz Mycoplasma synoviae.

W przypadku kur, zakażenia wywołane ww. gatunkiami powszechnie nazywane są chronicznym nieżytem dróg oddechowych, a u indyków- zakaźnym zapaleniem zatok.

Ze względu na specyficzną budowę- brak typowej dla bakterii ściany komórkowej, mycoplasmy idealnie przytwierdzają się do komórek nabłonka, niszczą go przez wydzielanie toksyny- nadtlenku wodoru i hamują ruch rzęsek.

Choroba najczęściej ujawnia się w odchowie i tuż po rozpoczęciu nieśności. Nie bez znaczenia ma też pora roku, w zimie i podczas letnich upałów (gorsze warunki na kurniku) obserwuje się dłuższy i ostrzejszy przebieg choroby. W stadach brojlerów kurzych śmiertelność waha się od 10 do 30 % w skomplikowanych przypadkach.

Do głównych objawów choroby zalicza się:

• kaszel,
• wysięk z nosa, potrząsanie głową,
• zapalenie spojówek, zatok, worków powietrznych,
• postępujące wychudzenie

Niekiedy m. gallisepticum jak i m.synoviae  umiejscawiają się w stawach, mózgu lub w jajowodzie, wywołując:

• kulawizny,
• zapalenia układu rozrodczego- spadek nieśności nawet o 10%
• u indyków objawy porażenia- niezborność, ruchliwość głowy.

W nieleczonym stadzie choroba utrzymuje się przez tygodnie, a nawet miesiące.
Do głównych zmian w obrazie sekcyjnym zalicza się:

• wysięk i śluz obecny w nosie, zatokach, oskrzelach, tchawicy i workach powietrznych,
• rzadziej zapalenie worka osierdziowego i torebki wątroby,
• u brojlerów w okolicy mostka, wtórnie obserwuje się pęcherze pod skórą,
• w przypadku dołączenia powikłań E. coli, w workach powietrznych zalega serowata, żółta wydzielina.

Mycoplasma synoviae kiedyś kojarzona wyłącznie ze stanami zapalnymi stawów i pochewek ścięgnowych aktualnie jest przyczyną chorób układu oddechowego, a także przez wpływ na funkcje układu rozrodczego wpływa na nieśność i wywołuje syndrom anomalii wierzchołka skorupy jaja (EAA)

Najczęściej stwierdza się M. synoviae w zakażeniach mieszanych w postaci utajonej, a objawy kliniczne można zauważyć po osiągnięciu przez ptaki dojrzałości płciowej. Laboratoryjnie stwierdzona obecność ww. bakterii u piskląt w odchowie 1-2 tyg. daje objawy chorobowe między 4 a 16 tygodniem życia u kur i 10-24 tyg. u indyków. Kurczęta brojlery najbardziej wrażliwe na zakażenie są w 3-4 tygodniu życia i okres ten może się wydłużyć w zależności  od czynników wikłających do końca tuczu.

Do głównych objawów chorobowych należą:

• kulawizny z widocznym obrzękiem stawów,
• zahamowanie wzrostu,
• zielonkawy kał z dużą zawartością moczanów,
• u brojlerów infekcja worków powietrznych,
• w stadzie kur niosek okresowo, o ok. 18 % spadek nieśności
• wzrost liczby niezapłodnionych jaj nawet o 30%, a także zwiększona śmiertelność zarodków

W przypadku syndromu anomalii wierzchołka skorupy jaja (EAA) charakterystyczne są plamki i przebarwienia oraz chropowata i cienka skorupa co skutkuje pękaniem wierzchołka jaja. Odsetek takich jaj może stanowić 20% dziennego zbioru zwykle jest to jednak około 5% co również stanowi duże straty. Co gorsze w nieleczonym stadzie ten odsetek „stłuczek” narasta.

Zmiany sekcyjne są charakterystyczne dla postaci stawowej:

• szary lub kremowy wysięk w przestrzeniach stawowych, pochewkach ścięgnowych,
• zniszczenie chrząstki stawowej,
• zapalenie kaletki maziowej mostka- pęcherz mostkowy
• powiększone nerki pokryte moczanami,
• sporadycznie widoczne zmiany zapalne w workach stawowych.

Szczepienia na mykoplazmozę

Najskuteczniejszą metodą w walce z mykoplazmozą są szczepienia, które mają zabezpieczać przed przenoszeniem się bakterii drogą pionową przez jajo, wystąpieniem objawów ze strony układu oddechowego, spadkiem nieśności, nieekonomicznym wykorzystaniem paszy. W praktyce szczepi się wyłącznie stada reprodukcyjne.

Powszechnie stosowane są szczepionki żywe : w celu czynnego uodparniania kurcząt przeciw M. gallisepticum- Nobilis Mg 6/85 podawane w formie aerozolu jedno lub dwukrotnie w okresie wychowu. W celu uodparniania stad przeciwko zakażeniom  M. synoviae, stosujemy szczepionkę MS-H podawana w formie kropli do oka między 10 a 16 tygodniem zycia W przypadku pierwszej szczepionki dość kłopotliwe jest jej podanie, ponieważ wytwornica aerozolu potrzebuje stałego źródła prądu, więc podczas szczepienia przez cały budynek ciągniemy kabel. Ponadto przed szczepieniem aerozolowym należy maksymalnie jak to jest możliwe, uszczelnić kurnik i wyłączyć wentylację. Warunki te należy zachować przez 20 minut po szczepieniu, po czym niezwłocznie przywrócić wentylację.

Z kolei szczepionka MS-H  musi być przechowywana w suchym lodzie w temp. – 70’C, a  następnie szybko rozmrożona w cieplej kąpieli wodnej w temp. 33-35’C. Podczas rozmrażania należy wymieszać składniki butelki poprzez jej łagodne poruszanie. Nie  powinno się jej rozmrażać ani w wyższych temperaturach, ani przez dłuższy czas.

Należy pamiętać, że szczep zawarty w szczepionce może przenieść się z zaszczepionych ptaków na te niezaszczepione i w związku z tym konieczne jest szczepienie wszystkich ptaków w tym samym czasie.

Stosowanie szczepionek ma sens wyłącznie na stadach, które są serologicznie ujemne dlatego tak ważne jest monitorowanie stad pod kątem obecności przeciwciał tuż przed szczepieniem, a także wykluczenie zakażenia poprzez wykonie badania PCR z materiału pobranego z wymazu ze  szczeliny podniebiennej i/lub tchawicy.

W przypadku potwierdzenia w stadzie obecności mykoplazmy, skutecznym środkiem zapobiegawczym przed wystąpieniem niepożądanych objawów przy zakażeniu ww. bakterią (metafilaktyka zakażeń) jest  stosowanie antybiotyków wobec których Mycoplasma Sp. wykazuje lekowrażliwosć. Zainfekowane ptaki reagują na  antybiotyki jak:  Tylozyna, Tylwalozyna, Tylmikozyna i in. Kontrola mykoplazmozy z zastosowaniem takich antybiotyków polega na ich okresowym podawaniu przez  3- 5  dni co 6-8 tygodni.

Kontrola zakażeń dzięki AdiSAlmosol

W podobny sposób kontrola zakażeń Mycoplasma możliwa jest w oparciu o preparaty fitogeniczne. AdiSalmosol stosowany przez 5 do 7 dni w regularnych odstępach 6 tygodniowych działał równie skutecznie. W badaniach stad techniką PCR stada rodzicielskie brojlerów kurzych nadal utrzymywały status wolnych od zakażeń tym patogenem.