Grypa Ptaków (HPAI) na Żurominie i Mławie 2021, co się stało?

Dlaczego doszło do tego właśnie teraz, skąd choroba która postrzegana była jako występująca gdzieś na Dalekim Wschodzie, nagle pojawiła się właśnie w Polsce i to uderzyła w ośrodek o największej koncentracji drobiu …

Trochę historii …

Grypa ptaków była notowana w Europie już pod koniec XIX wieku. Jednak z początku występowała tylko lokalnie, dając niewielkie upadki w chowie przyzagrodowym. W tamtych czasach nie było po prostu ferm drobiu. Choroba ta zaczęła rozprzestrzeniać się jednak, dając masowe upadki wraz z powstawaniem ogromnych ferm drobiu, gdzie skoncentrowano ogromną ilość ptaków na małej powierzchni. Choroba w postaci ciężkiej pojawiła się w latach 90-tych w krajach azjatyckich a w 1999 roku uderzyła we Włoszech powodując upadki głównie wśród indyków ok. 13,5 mln ptaków. W 2003 roku wybuchła w Holandii i Belgii również powodując ogromną śmiertelność. W następnych latach o wysoce patogennej grypie drobiu (HPAI) mówiło się już co roku.  Praktycznie choroba zaczęła występować w każdym europejskim kraju. Dominującą porą wystąpienia choroby stał się okres od listopada do marca co jest związane z migracją ptaków z Azji co ma miejsce właśnie na początku jesieni w Europie.

Dotychczas choroba pojawiała się najczęściej w chowie przyzagrodowym. Jednak w ciągu ostatnich lat dominujące stały się ogniska HPAI w stadach fermowych.

Najbardziej wrażliwy na zakażenie jest drób wodny i indyki, ale brojlery i nioski również bardzo często padają ofiarą tej choroby.

Charakterystyka wirusa

Chorobę wywołuje wirus z rodziny Orthomyxoviridae. Na powierzchni tego wirusa występują tzw. antygeny powierzchniowe. Około 80% z nich stanowi hemaglutynina (H)- glikoproteina, która odpowiada za zjadliwość wirusa, pozostałe zaś to neuraminidaza (N) – jest to enzym glikoproteinowy mający swój ważny udział w pierwszej fazie zakażenia.

W ten sposób wirus grypy ptasiej może występować w wielu podtypach w zależności od rodzaju antygenów H i N. Dotychczas stwierdzono 15 podtypów H (H1-H15) i 9 podtypów N (N1-N9). Każdy wirus posiada jeden antygen H i jeden N w różnych kombinacjach.

Ta wielorakość kombinacji w praktyce oznacza bardzo skomplikowaną ewentualną strategię szczepień.

Wirusy grypy ptaków są wrażliwe na powszechnie stosowane środki dezynfekcyjne. Problem z eliminacją tego wirusa polega jednak na ogromnej jego przeżywalności w odchodach ptasich oraz w zbiornikach wodnych.

W wodzie o temp. 0^o C wirus HPAI przezywa ponad 30 dni, a w kale dzikich ptaków będących naturalnymi rezerwuarami wirusa ok. 5 tygodni. Przeżywalność tego wirusa jest wielokrotnie niższa w temperaturze 20^o C.

Tym samym zrozumiały staje się fakt tak szybkiego szerzenia się tej choroby w Polsce w okresie jesienno- zimowym.

Tym bardziej zrozumiały staje się fakt, że w większości przypadków pierwsze ogniska grypy ptaków powstają w sąsiedztwie zbiorników wodnych. Niestety bardzo dużo ferm w Polsce zlokalizowanych jest właśnie w bezpośrednim sąsiedztwie stawów czy rzek. Stąd łatwość zawleczenia zarazka do kurnika.

Droga zakażenia się stad drobiu

Pierwotnym źródłem zakażenia drobiu domowego są na ogół kaczki.  W fermach tych ptaków wirus grypy utrzymuje się bardzo długo. Ptaki te często mają łatwy dostęp do wód otwartych skąd zakażają się od ptaków wolnożyjących.

Zarazki dostają się do organizmu przez układ oddechowy, pokarmowy, spojówki i błonę śluzową steku.

Okres wylęgania się choroby trwa od kilku godzin do kilku dni.

Postacie choroby, objawy kliniczne

W przebiegu choroby można wyróżnić trzy jej postacie:

1. Ciężką z wysoką dochodzącą do 100% śmiertelnością, która często nie jest poprzedzona objawami klinicznymi w stadzie.
2. Umiarkowaną powodowaną przez wirusy grypy o niskiej zjadliwości (LPAI) z wysoką zachorowalnością i śmiertelnością między 30 a 70%. W tej postaci przed upadkami występują objawy kliniczne dotyczą one głównie zaburzeń w oddychaniu, spadku nieśności.
3. Łagodną manifestującą się lekką depresją w stadzie, zaburzeniami w oddychaniu, spadkiem nieśności. Ta postać jest również powodowana przez wirusy o niskiej zjadliwości.

Ferma niosek, pow. Mława, kwiecień 2021, 3 dzień objawów klinicznych przy Grypie Ptaków

Zmiany sekcyjne

Przede wszystkim trzeba wiedzieć, że zmiany sekcyjne w przebiegu grypy nie są na tyle charakterystyczne, aby można było na ich podstawie postawić ostateczne rozpoznanie. Często zmian w ogóle może nie być, szczególnie przy postaci ciężkiej. Ogólnie obserwujemy zasinienie dzwonków, przekrwienie i wybroczyny w skórze grzebienia, wybroczyny pod nasierdziem oraz błonie śluzowej i surowiczej przewodu pokarmowego.

Rozpoznanie choroby i działania administracyjne

Jeżeli mamy jakiekolwiek podejrzenie, że stado nasze choruje na grypę ptaków lub też mogło mieć kontakt z zakażonym drobiem, obowiązkiem hodowcy jest powiadomić o swoich podejrzeniach Inspekcję Weterynaryjną danego powiatu.

Po naszym zgłoszeniu Powiatowy Lekarz Weterynarii podejmuje czynności mające na celu potwierdzenie lub wykluczenie choroby. Oznacza to, że pobiera on próby ze stada i przekazuje je do Państwowego Instytutu Weterynaryjnego w Puławach jako laboratorium referencyjnego.

Po urzędowym potwierdzeniu HPAI całe pogłowie drobiu znajdujące się w gospodarstwie podlega zabiciu na miejscu.

Zabity i padły drób a także jaja, pasza i ściółka muszą być zniszczone pod urzędowym nadzorem.

Jednocześnie po urzędowym rozpoznaniu HPAI, Powiatowy Lekarz Weterynarii ustanawia dookoła gospodarstwa okręg zapowietrzony o promieniu 3 km, który to okręg powinien być w środku okręgu zagrożonego o promieniu 10 km.

Przyszłość polskiego drobiarstwa

Nie ma więc wątpliwości, że Grypa Ptaków o wysokiej zjadliwości (HPAI) cechuje się rzeczywiście ogromną patogennością, o której do końca nie zdawaliśmy sobie chyba sprawy.

Musimy z perspektywy tych wydarzeń zmienić nasze podejście do tematu hodowli drobiu. Unikać stawiania nowych obiektów w sąsiedztwie już istniejących, z dala od zbiorników wodnych i rzek, doprowadzić do powstania fermy jednowiekowej, wyeliminować niepotrzebne wizyty na fermie, zaprowadzić faktyczny reżim sanitarny na fermach włącznie z wyznaczeniem strefy brudnej/czystej, śluz sanitarnych, mat dezynfekcyjnych, pełnej kąpieli osób wchodzących na fermę, zmiana procedur mycia i dezynfekcji kurników.

Grypa drobiu dotknęła kraje Europy Zachodniej kilka lat wcześniej. Cała branża drobiarska wyciągnęła wnioski z tamtych czasów i teraz kontroluje tą chorobę całkiem nieźle. Miejmy nadzieję, że polskie drobiarstwo również bardzo szybko odrobi tę lekcję.

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju wsi z dnia 18 grudnia 2007 w sprawie zwalczania grypy ptaków, rozdział 6, Czyszczenie i odkażanie oraz warunki i sposób ponownego umieszczania zwierząt w gospodarstwach, &5 pkt. 1 Ponowne umieszczenie zwierząt w gospodarstwie komercyjnym, w którym stwierdzono grypę ptaków, może nastąpić po upływie 21 dni od dnia zakończenia ostatecznego czyszczenia i odkażania. Te 42 dni, to jest okres, wymagany do biotermicznego odkażenia przez kopcowanie ściółki i nawozów naturalnych.

Wydłużenie okresu ponownego zasiedlenia z 21 do 42 dni w przypadku pryzmy z obornikiem na terenie fermy wynika z interpretacji przepisów, bo jeżeli ściółka jest pryzmowana na terenie fermy, to prace związane z ogniskiem na jej terenie nie zostały zakończone. Były pomysły w WIW, żeby te 21 dni liczyć dopiero po upływie okresu 42 dni, a nawet wydłużyć do 90 dni.